Το... Αλφάβητο των Βιταμινών

Οι βιταμίνες είναι οργανικές ενώσεις, απαραίτητες για τη σωστή λειτουργία του οργανισμού και για την καταπολέμηση διαφόρων ασθενειών. Όμως, ο ανθρώπινος οργανισμός δεν μπορεί να τις συνθέσει, γι' αυτό και η λήψη τους γίνεται από τις διάφορες τροφές που τις περιέχουν. Δρουν ακόμη και όταν βρίσκονται σε πολύ μικρές ποσότητες, ενώ δεν έχουν θερμιδική αξία. Η δράση τους έγκειται στην ρύθμιση του μεταβολισμού και των ενεργειακών μετατροπών που συμβαίνουν στον οργανισμό.

Μια ιστορική αναδρομή...

Η Δημοσίευση του William Flettcher

Ήταν το 1905, όταν o Άγγλος επιστήμονας William Fletcher πραγματοποιούσε μια έρευνα πάνω στην ασθένεια Beri-Beri. Στη διάρκεια της έρευνας συνειδητοποίησε πως αν συγκεκριμένοι παράγοντες (οι γνωστές μας σήμερα βιταμίνες) αφαιρούνταν από ένα τρόφιμο, αυξανόταν η πιθανότητα εμφάνισης της ασθένειας. Συγκεκριμένα, παρατήρησε πως η κατανάλωση άγριου ρυζιού εμπόδιζε την εμφάνιση της ασθένειας, ενώ η κατανάλωση κοινού (αποφλοιωμένου) ρυζιού δεν είχε κάποια επίδραση. Κατέληξε, λοιπόν, στο συμπέρασμα πως ο φλοιός του ρυζιού περιείχε κάποια ειδική θρεπτική ουσία.

Αργότερα, το 1912, o Πολωνός επιστήμονας Casimir Funk απομόνωσε ποσότητα της παραπάνω θρεπτικής ουσίας από τον φλοιό του ρυζιού , την οποία και ονόμασε Βιταμίνη (Vitamin). Το όνομα προήλθε από τη Λατινική λέξη "vita" που σημαίνει ζωή και "amine", μιας και επρόκειτο για μια οργανική ένωση της κατηγορίας των αμινών. Όπως, όμως, αποδείχθηκε αργότερα, δεν ανήκαν όλες οι βιταμίνες σε αυτήν την κατηγορία. Για το λόγο αυτό, από την αρχική Αγγλική λέξη Vitamine, αφαιρέθηκε το -e, για να καταλήξει στη μορφή που έχει σήμερα - Vitamin.

Κατηγοριοποίηση Βιταμινών

Οι βιταμίνες κατηγοριοποιούνται σε Λιποδιαλυτές και Υδατοδιαλυτές.

Λιποδιαλυτές: Οι λιποδιαλυτές βιταμίνες εξαρτώνται από τα διατροφικά λιπαρά για την απορρόφηση και μεταφορά τους και αποθηκεύονται στα κύτταρα του λίπους. Κατανέμονται σε 4 ομάδες, Α, D , E και Κ.

Υδατοδιαλυτές: Διαλύονται στο νερό, καθεμιά σε διαφορετικό βαθμό, και είναι απλά μόρια που περιέχουν υδρογόνο, οξυγόνο και άνθρακα ενώ μερικά θείο, άζωτο και κοβάλτιο. Σε αντίθεση με τις λιποδιαλυτές, δεν μπορούν να αποθηκευτούν στο σώμα μας, γι' αυτό και είναι απαραίτητες μικρές καθημερινές δόσεις από αυτές. Πρόκειται για τη Bιταμίνη C και την ομάδα των Βιταμινών Β.

Μέχρι σήμερα είναι γνωστές 13 βιταμίνες. Στον παρακάτω πίνακα παρατίθενται η δράσεις και οι πηγές πρόσληψης για κάθε βιταμίνη.

Vitamin Fun Facts!

H χημική ονομασία της Βιταμίνης C είναι Ασκορβικό Οξύ. Το όνομά της σχετίζεται με το Σκορβούτο, μια ασθένεια που προκαλείται από έλλειψη της βιταμίνης C στον οργανισμό.

Η διατροφική αξία συγκεκριμένων τροφών για τη διατήρηση ενός υγιούς οργανισμού αναγνωρίστηκε πολύ πριν την ανακάλυψη των βιταμινών. Για παράδειγμα, όπως φαίνεται από τον παραπάνω πίνακα, μια τροφή πλούσια σε αρκετές βιταμίνες είναι το συκώτι. Οι Αρχαίοι Αιγύπτιοι γνώριζαν πως δίνοντας συκώτι σε κάποιον που έπασχε από Νυκταλωπία, τον βοηθούσαν να καταπολεμήσει την ασθένεια. Σήμερα, είναι γνωστό πως η ασθένεια αυτή οφείλεται σε έλλειψη Βιταμίνης Α.

Ο λόγος για τον οποίο τα γράμματα στην ονομασία των βιταμινών πάνε από το Ε απευθείας στο Κ, είναι ότι οι βιταμίνες που αντιστοιχούν στα γράμματα F - J είτε αναταξινομήθηκαν με την πάροδο του χρόνου, είτε απορρίφθηκαν, είτε μετονομάστηκαν λόγω της σχέσης τους με τη Bιταμίνη Β. Έτσι, προέκυψε το Σύμπλεγμα Bιταμινών Β.

Παρόλο που οι βιταμίνες είναι απαραίτητες για τη σωστή λειτουργία του οργανισμού, μπορεί να γίνουν τοξικές, αν προσλαμβάνονται σε υπερβολικά μεγάλες ποσότητες. Η τοξικότητα εμφανίζεται συχνότερα εξαιτίας των λιποδιαλυτών βιταμινών, αφού, όπως προαναφέρθηκε, μπορούν να αποθηκεύονται στα κύτταρα του λίπους.

Πηγές:


http://inventors.about.com/library/inventors/bl_vitamins.htm

http://madeupinbritain.uk/Vitamins

http://www.clinchem.org/content/43/4/680.full

http://www.emedicinehealth.com/vitamins_their_functions_and_sources-health/article_em.htm

http://www.imommy.gr/nipia/diatrofi/article/1879/bitamines-h-amyna-toy-organismoy/

http://healthyeating.sfgate.com/fatsoluble-vitamins-regarded-toxic-9748.html

https://en.wikipedia.org/wiki/Vitamin

Τα Οξέα μέσα στο Σώμα μας

Στο άκουσμα της λέξης «οξύ» στο μυαλό των περισσότερων έρχονται ουσίες δραστικές και διαβρωτικές που έχουν την ­­­ικανότητα να προξενήσουν βλάβες στο σώμα μας σε περίπτωση που έρθουμε σε επαφή με αυτές και είναι επικίνδυνες γενικότερα για την υγεία μας. Γι’ αυτό, άλλωστε, όσοι χρησιμοποιούν οξέα στα διάφορα εργαστήρια είναι εξοπλισμένοι με ειδικά γυαλιά, ρόμπες, γάντια και άλλα αντίστοιχα εργαλεία. Κι όμως, δεν είναι πάντα έτσι! Μέσα στο σώμα μας υπάρχει μία ποικιλία όξινων ουσιών που είναι απαραίτητες για την επιβίωσή μας. Συνδέονται με την πέψη, την παραγωγή ορμονών και πρωτεϊνών, την παραγωγή ενέργειας, ακόμα και με το γενετικό μας υλικό!

Υδροχλωρικό Οξύ (HCl)

 Το Υδροχλωρικό Οξύ παράγεται από κύτταρα στο εσωτερικό του στομάχου και, όντας ισχυρώς διαβρωτικό, αποτελεί μικρό ποσοστό του Γαστρικού Υγρού, το οποίο περιλαμβάνει κυρίως Χλωρίδιο του Καλίου (KCl) και Χλωρίδιο του Νατρίου (NaCl). Η παραγωγή του Γαστρικού Υγρού ξεκινά με την εισαγωγή της τροφής στο στομάχι και δημιουργεί ένα αρκετά όξινο περιβάλλον (με pH 1.5-3.5), χάρη στο προαναφερθέν οξύ. Με τον τρόπο αυτό, το φαγητό καθίσταται έτοιμο για πέψη, καθώς διαλύεται σε μικρότερα κομμάτια, ενώ παράλληλα σηματοδοτείται η παραγωγή κατάλληλων ενζύμων που θα βοηθήσουν περαιτέρω τη διαδικασία της πέψης. Επιπλέον, το ισχυρό Υδροχλωρικό Οξύ προστατεύει το σώμα από αρρώστιες που είναι δυνατό να προκληθούν από παθογόνους μικροοργανισμούς που μπορεί να βρίσκονται στις διάφορες τροφές σκοτώνοντάς τους.

Γαλακτικό Οξύ (2-υδροξυπροπανικό Οξύ) 

Κατά τη διάρκεια έντονης σωματικής άσκησης (κυρίως με βάρη) η ποσότητα του Οξυγόνου που χρησιμοποιούν οι μύες για την παραγωγή ενέργειας σταδιακά μειώνεται και κάποια στιγμή παύει να είναι αρκετή. Το γεγονός αυτό ωθεί τα μυϊκά κύτταρα να παράγουν Γαλακτικό Οξύ ως πηγή καυσίμου για τα μιτοχόνδρια με μία διαδικασία που ονομάζεται Αναερόβια Γλυκόλυση. Καθώς τα μιτοχόνδρια εξαντλούν το διαθέσιμο απόθεμα του Γαλακτικού Οξέος, παράγεται ενέργεια η οποία χρησιμοποιείται από τους μύες προκειμένου αυτοί να είναι σε θέση να ανταπεξέλθουν στην άσκηση. 

DNA (Δεοξυριβονουκλεϊκό Οξύ)

 Το Δεοξυριβονουκλεϊκό Οξύ (κοινώς DNA) είναι το μόριο που περιλαμβάνει σχεδόν όλες τις γενετικές πληροφορίες που είναι απαραίτητες για την ανάπτυξη, τη λειτουργία και την αναπαραγωγή όλων στων ζωντανών οργανισμών αλλά και πολλών ιών. Οι πληροφορίες αυτές βρίσκονται σε συγκεκριμένες περιοχές του γενετικού υλικού, οι οποίες ονομάζονται Γονίδια. Η συσπείρωση του Γενετικού Υλικού δημιουργεί δομές που ονομάζονται

Χρωμοσώματα. Χάρη σ’ αυτά, οι γενετικές πληροφορίες περνούν στους απογόνους, καθιστώντας έτσι το DNA ακρογωνιαίο λίθο για την επιβίωση του είδους μας.

RNA (Ριβονουκλεϊκό Οξύ)

To RNA συμβάλει στη «Μετάφραση» του γενετικού κώδικα που παρέχεται από το DNA σε πρωτεϊνικά προϊόντα απαραίτητα για τη διατήρηση της ζωής. Επίσης, το RNA προστατεύει το DNA από τυχόν βλάβες. Αποτρέπει το DNA να βγει από τον πυρήνα του κυττάρου παίζοντας το ρόλο του Αγγελιαφόρου μεταφέροντας γενετικές πληροφορίες από τον πυρήνα σε άλλα κυτταρικά οργανίδια.

Αμινοξέα 

Τα Αμινοξέα αποτελούν τη δομική μονάδα των πρωτεϊνών. Συνοπτικά, οι πρωτεΐνες είναι βιολογικά μακρομόρια που συμβάλουν στον έλεγχο των διαδικασιών που λαμβάνουν χώρα στα κύτταρα και επιταχύνουν χημικές αντιδράσεις στο σώμα. Οι τελευταίες είναι γνωστές και ως Ένζυμα. Τα Αμινοξέα που είναι απαραίτητα για τη σύνθεση πρωτεϊνών στον ανθρώπινο οργανισμό είναι 20. Τα 10 από αυτά παράγονται από τον οργανισμό, ενώ τα υπόλοιπα τα λαμβάνουμε με το φαγητό. (Πίνακας με τα 20 αμινοξέα εδώ) 

Λιπαρά Οξέα 

Τα Λιπαρά Οξέα αποτελούν το κύριο δομικό συστατικό των κυτταρικών μεμβρανών, οι οποίες διαχωρίζουν το κύτταρο από το περιβάλλον του. Άλλα δομικά συστατικά των μεμβρανών αυτών είναι διάφορες πρωτεΐνες και χοληστερόλη. Λιπαρά Οξέα χρειάζονται, επίσης, για την παραγωγή ορμονών και πρωτεϊνών. Μεγάλη προσοχή πρέπει να δίνεται στις πηγές από τις οποίες λαμβάνουμε τα απαραίτητα για τον οργανισμό μας λιπαρά οξέα. Μία δίαιτα πλούσια σε μονοακόρεστα και πολυακόρεστα λιπαρά προλαμβάνει πληθώρα ασθενειών, ενώ trans και κορεσμένα λιπαρά πρέπει να 

Ψηφιακή Αναπαράσταση της Κυτταρικής Μεμβράνης.
 Με σιέλ απεικονίζονται τα Φωσφολιπίδια, Λιπαρά Οξέα
που αποτελούν δομικά συστατικά της μεμβράνης.

αποφεύγονται. Πηγές των «καλών λιπαρών» αποτελούν τα λιπαρά ψάρια, οι ξηροί καρποί και το ελαιόλαδο, ενώ καλό θα ήταν να αποφεύγονται επεξεργασμένες τροφές – «βόμβες κακών λιπαρών» όπως τηγανητά φαγητά, μπισκότα, κράκερς και τσιπς.