Εξάρτηση και Εθισμός – Σώμα εναντίον Μυαλού

Εθισμός και Εξάρτηση. Δύο έννοιες ευρέως χρησιμοποιούμενες, που συχνά συγχέονται μεταξύ τους, μιας και αρκετοί δε γνωρίζουν ότι πρόκειται για δύο διαφορετικές καταστάσεις. Δύο καταστάσεις που διαφέρουν τόσο ως προς τα συμπτώματα, τον τρόπο που κάποιος οδηγείται σ' αυτές, καθώς και ως προς τον τρόπο αντιμετώπισής τους.

Εξάρτηση (Dependence)

 

Ορισμός

Από ιατρικής άποψης, η εξάρτηση αναφέρεται συγκεκριμένα σε μια σωματική κατάσταση στην οποία το σώμα έχει προσαρμοστεί στην παρουσία μιας ουσίας π.χ. ενός φαρμάκου. Με άλλα λόγια, το σώμα του ατόμου συνηθίζει να λαμβάνει τακτικές δόσεις ενός συγκεκριμένου φαρμάκου και προσαρμόζει ανάλογα τις λειτουργίες του. 

Σύνδρομο Στέρησης (Withdrawal Syndrome)

Εάν ένα άτομο με εξάρτηση από ένα φάρμακο σταματήσει ξαφνικά να το λαμβάνει,  θα βιώσει προβλέψιμα και διαγνώσιμα συμπτώματα, γνωστά ως σύνδρομο στέρησης (withdrawal syndrome). Εξάρτηση παρουσιάζουν συνήθως άτομα που λαμβάνουν συστηματικά ένα φάρμακο λόγω κάποιας χρόνιας πάθησης (π.χ υψηλή πίεση, διαβήτης, γλαύκωμα).  

Είδη ουσιών που προκαλούν εξάρτηση

Πολλές ουσίες - όπως η καφεΐνη, η νικοτίνη, η ζάχαρη, τα αντικαταθλιπτικά και κυρίως τα οπιοειδή μπορούν να προκαλέσουν εξάρτηση.

Τρόποι Αντιμετώπισης

Η εξάρτηση είναι μια ιατρικά θεραπευόμενη κατάσταση. Ο στόχος είναι να απομακρυνθεί σταδιακά ο ασθενής από το φάρμακο και όχι απότομα, για να επιτρέψει στο σώμα να αναπροσαρμοστεί στην κανονική του λειτουργία. Για τους ασθενείς που έχουν αναπτύξει εξάρτηση ως παρενέργεια της λήψης ενός απαραίτητου φαρμάκου (π.χ. ενός παυσίπονου οπιοειδών), ένας γιατρός μπορεί να χρησιμοποιήσει τη μέθοδο αυτή με τη μείωση της δόσης (μειώνοντας αργά τη δόση του φαρμάκου με την πάροδο του χρόνου) για να ελαχιστοποιήσει τα συμπτώματα στέρησης.

Εθισμός (Addiction)

Ορισμός

Ο εθισμός, από την άλλη πλευρά, είναι μια ψυχολογική κατάσταση. Χαρακτηρίζεται από την καταναγκαστική αναζήτηση και τη χρήση ουσιών, η οποία είναι δύσκολο να ελεγχθεί, παρόλο που το άτομο γνωρίζει τις επιβλαβείς συνέπειες. Η αρχική απόφαση για λήψη ουσιών όπως είναι τα ναρκωτικά, είναι εθελούσια για τους περισσότερους ανθρώπους. Η επαναλαμβανόμενη χρήση ναρκωτικών μπορεί να οδηγήσει σε αλλαγές στον εγκέφαλο που επηρεάζουν τον αυτοέλεγχο και μειώνουν την ικανότητα αντίστασης σε προτροπές για λήψη ναρκωτικών.

Μονοπάτι Ανταμοιβής (Reward Pathway) και Ντοπαμίνη

Ποιες είναι, λοιπόν, οι αλλαγές αυτές που λαμβάνουν χώρα στον εγκέφαλο ενός ατόμου το οποίο συστηματικά λαμβάνει ναρκωτικές ουσίες;  Αρκετές ναρκωτικές ουσίες επηρεάζουν το αποκαλούμενο «μονοπάτι ανταμοιβής (reward pathway)» του εγκεφάλου, κατακλύζοντάς το με ντοπαμίνη, νευροδιαβιβαστή που παίζει άμεσο ρόλο σε συμπεριφορές που αφορούν ανταμοιβή και κίνητρο. Το «μονοπάτι» αυτό ελέγχει την ικανότητα του σώματος να αισθάνεται ευχαρίστηση και παρακινεί ένα άτομο να επαναλάβει τις συμπεριφορές που προκαλούν την ευχαρίστηση αυτή. Αυτή η υπερδιέγερση του «μονοπατιού ανταμοιβής» μπορεί να οδηγήσει τους ανθρώπους στο να λαμβάνουν ένα ναρκωτικό ξανά και ξανά.

Ανεκτικότητα (Tolerance)

Καθώς το άτομο συνεχίζει να λαμβάνει ναρκωτικά ή γενικά να επαναλαμβάνει διαδικασίες που το κάνουν να αισθάνεται ευφορία, ο εγκέφαλος προσαρμόζεται στην υπερβολική ντοπαμίνη, παράγοντας λιγότερη από αυτή ή / και μειώνοντας την ικανότητα των κυττάρων στο «μονοπάτι ανταμοιβής» να ανταποκριθούν σε αυτή. Το γεγονός αυτό μειώνει την ευφορία που αισθάνεται το άτομο σε σύγκριση με την ευφορία που αισθανόταν στα αρχικά στάδια λήψης του ναρκωτικού - ένα αποτέλεσμα γνωστό ως ανεκτικότητα (tolerance). Ως αποτέλεσμα, μπορεί να οδηγηθεί σε αύξηση της δόσης του ναρκωτικού, προσπαθώντας να επιτύχουν την ίδια παραγωγή ντοπαμίνης.

Είδη ουσιών που προκαλούν εθισμό

Για πολλά χρόνια, οι ειδικοί πίστευαν ότι μόνο το αλκοόλ και τα ναρκωτικά θα μπορούσαν να προκαλέσουν εθισμό. Σήμερα όμως, οι τεχνολογίες νευροαπεικόνισης και οι πιο πρόσφατες έρευνες έχουν δείξει ότι ευχάριστες δραστηριότητες όπως τα τυχερά παιχνίδια, τα ψώνια, το σεξ, και το φαγητό μπορούν επίσης να επηρεάσουν τον εγκέφαλο.

Τρόποι Αντιμετώπισης

Όπως με τις χρόνιες παθήσεις, δεν υπάρχει μόνιμη θεραπεία για τον εθισμό. Οι άνθρωποι που αναρρώνουν από έναν εθισμό θα κινδυνεύουν να «ξανακυλήσουν» για χρόνια και ενδεχομένως για όλη τους τη ζωή. Οι έρευνες δείχνουν ότι η χρήση φαρμάκων θεραπείας εθισμού σε συνδυασμό με συμπεριφορική θεραπεία εξασφαλίζει τις μεγαλύτερες πιθανότητες επιτυχίας για θεραπεία στους περισσότερους ασθενείς. 

Συμπέρασμα

Είναι απόλυτα λογικό να υπάρχει αδυναμία διαχωρισμού των δύο αυτών καταστάσεων, πόσο μάλλον η εξαγωγή διάγνωσης, μιας και απαιτούνται εξειδικευμένες γνώσεις επί του θέματος. Για παράδειγμα, ένα άτομο μπορεί να είναι εξαρτημένο από μία ουσία, χωρίς απαραίτητα να είναι εθισμένο σ’ αυτή, ενώ συχνά ένα σύνηθες φαινόμενο είναι ο εθισμός να αποτελεί επακόλουθο της εξάρτηση.

Πηγές:

1. https://drugabuse.com/library/tolerance-dependence-addiction/

2. https://www.healthline.com/health/drug-dependence#causes3

3. http://www.naabt.org/addiction_physical-dependence.cfm

4. https://www.healthcentral.com/article/opioids-addiction-vs-dependence

5. https://www.drugabuse.gov/publications/drugfacts/understanding-drug-use-addiction

6. https://www.helpguide.org/harvard/how-addiction-hijacks-the-brain.htm

Καστανό Λίπος, Καλό Λίπος

Έχετε ποτέ αναρωτηθεί πώς επιβιώνουν τα ζώα που ζουν σε ιδιαίτερα ψυχρά περιβάλλοντα, τα ζώα που πέφτουν σε χειμερία νάρκη, καθώς και τα νεογνά τους; Την απάντηση στην ερώτηση αυτή έρχεται να δώσει το αποκαλούμενο Καστανό Λίπος ή αλλιώς ο Καστανός Λιπώδης Ιστός.

Τι είναι και πώς λειτουργεί ο Kαστανός Λιπώδης Ιστός;

Αρχικά, ο καστανός λιπώδης ιστός διαφέρει από τον λευκό που όλοι μας γνωρίζουμε. Τα αυξημένα επίπεδα λευκού λίπους είναι το αποτέλεσμα της αποθήκευσης επιπλέον θερμίδων. Το λευκό λίπος λειτουργεί ως πηγή ενέργειας και ως ενδοκρινής αδένας. 

Αντιθέτως, ο καστανός λιπώδης ιστός «καίει» θερμίδες, ενεργοποιώντας την «καύση» του λευκού λίπους! 

Τα κύτταρα του καστανού λιπώδους ιστού είναι πλούσια σε μιτοχόνδρια, οργανίδια που αποκαλούνται και «εργοστάσια παραγωγής ενέργειας» του κυττάρου. Μόνο που τα μιτοχόνδρια του καστανού λιπώδους ιστού λειτουργούν κάπως διαφορετικά. Τα κύτταρα του ιστού αυτού έχουν αναπτύξει μηχανισμούς που τους επιτρέπουν να μεταβάλλουν την πορεία παραγωγής ενέργειας σε πορεία παραγωγής θερμότητας. Αυτή η πορεία ενεργοποιείται όταν η κεντρική θερμοκρασία του σώματος αρχίζει να μειώνεται. Μια ιδιαίτερη πρωτεΐνη που ονομάζεται θερμογενίνη ή πρωτεΐνη αποσύζευξης (uncoupling protein – UCP-1) και βρίσκεται στα μιτοχόνδρια βοηθά στη διεργασία αυτή. Ως απόκριση σε μια μείωση της θερμοκρασίας, η έκκριση ορμονών οδηγεί στην απελευθέρωση ελεύθερων λιπαρών οξέων, τα οποία με τη σειρά τους ενεργοποιούν τη θερμογενίνη. Φαίνεται λοιπόν, ότι ο ιστός αυτός ειδικεύεται στη διεργασία της «μη τρομώδους θερμογένεσης» (non-shivering thermogenesis), δηλαδή στην παραγωγή θερμότητας που δεν απαιτεί κίνηση (τρέμουλο).

Ποιοι οργανισμοί τον έχουν;

Χάρη στον συγκεκριμένο ιστό, διατηρείται η θερμοκρασία του σώματος σε ζώα που βρίσκονται σε χειμερία νάρκη, σε ορισμένα νεογέννητα ζώα καθώς και σε πολλά θηλαστικά προσαρμοσμένα στο ψύχος. Μπορούμε να παρακολουθήσουμε άμεσα τις επιπτώσεις από την απουσία της μη τρομώδους θερμογένεσης, εξετάζοντας τη συμπεριφορά των χοίρων. Οι χοίροι είναι ασυνήθιστα θηλαστικά, αφού γεννούν πολλά νεογνά και είναι τα μόνα οπληφόρα ζώα τα οποία κάνουν φωλιές για να τοποθετήσουν τα νεογνά τους. Αυτή η ιδιότυπη συμπεριφορά είναι αποτέλεσμα μιας βιοχημικής ανεπάρκειας. Οι χοίροι δεν έχουν την προαναφερθείσα πρωτεΐνη θερμογενίνη και, συνεπώς, καστανό λιπώδη ιστό. Τα νεογέννητα χοιρίδια πρέπει λοιπόν να βασιστούν σε άλλους τρόπους θερμογένεσης, όπως η παραμονή σε φωλιά

Μέχρι πρόσφατα, οι επιστήμονες πίστευαν πως όσον αφορά τους ανθρώπους, μόνο τα νεογέννητα έχουν καστανό λίπος, το οποίο τα βοηθά να παραμένουν ζεστά, μιας και δεν μπορούν ακόμη να τρέμουν ως απόκριση στο κρύο για να ρυθμίσουν τη θερμοκρασία του σώματός τους. Ωστόσο, το 2009 ανακαλύφθηκαν μικρές ποσότητες καφέ λίπους σε ενήλικες. Επιπλέον μελέτες έδειξαν ότι άνθρωποι με χαμηλότερο Δείκτη Μάζας Σώματος (BMI) έτειναν να έχουν περισσότερο καφέ λίπος. Σε ενήλικες ανθρώπους που εκτίθενται στο κρύο, το καφέ λίπος χρησιμεύει ως «σύστημα εσωτερικής θέρμανσης» για να κρατά το αίμα ζεστό καθώς ρέει πίσω στην καρδιά και τον εγκέφαλο από τα κρύα άκρα, υπέδειξαν οι Harold Sacks και Michael Symonds, του University of Nottingham σε έρευνα του 2013.

Σε ποια σημεία του σώματος βρίσκεται στον άνθρωπο;

Το καστανό λίπος βρίσκεται σε απρόσμενες περιοχές του ανθρώπινου σώματος. «Γνωρίζουμε πού μπορεί να υπάρχει αλλά δεν υπάρχει πάντα εκεί σε όλους. Συνήθως, εντοπίζεται σε μια περιοχή στο λαιμό και στους ώμους.» δήλωσε ο ερευνητής Aaron Cypess.

Σε πρόσφατη έρευνα, ο Cypess και οι συνεργάτες του επίσης ανακάλυψαν το καστανό λίπος στο θώρακα και στη σπονδυλική στήλη μιας ομάδας υγιών νέων αντρών. «Υπάρχει ακόμη και σε κάποιες περιοχές της κοιλιάς», δήλωσε ο Cypess.

Ο καστανός λιπώδης ιστός αποκαλύπτεται  με την έκθεση στο κρύο μέσω
τομογραφίας εκπομπής.

Το καστανό λίπος, Hot Topic στην επιστημονική κοινότητα!

Οι ειδικοί λένε ότι δεν γνωρίζουμε ακόμη το πώς οι άνθρωποι θα μπορούσαν να αυξήσουν την περιεκτικότητα τους σε καστανό λίπος, ή ακόμα και αν το γεγονός αυτό είναι ενδεδειγμένο ή επιθυμητό. Σε μια μελέτη που πραγματοποιήθηκε από επιστήμονες του Universite de Sherbrooke του Καναδά, διαπιστώθηκε ότι οι εθελοντές με υψηλότερα επίπεδα καστανού λίπους άρχισαν να τρέμουν σε χαμηλότερες θερμοκρασίες σε σύγκριση με εκείνους με χαμηλότερα επίπεδα.

Βρέθηκε επίσης ότι όταν τα κύτταρα του καστανού λίπους ήταν ενεργά, οι εθελοντές έκαψαν ένα πλεόνασμα 250 θερμίδων απ’ ότι όταν δεν ήταν. Ο ρυθμός, καύσης θερμίδων αυξήθηκε κατά 1.8 φορές.
Οι ερευνητές επισημαίνουν ότι είναι πολύ νωρίς να βγάλουν κάποια συμπεράσματα σχετικά με τα οφέλη του καφέ λίπους στην απώλεια βάρους.

Πηγές + EXTRAS

1. https://draxe.com/brown-fat/
2. http://www.livescience.com/49652-what-is-brown-fat-facts.html
3. Jeremy M. Berg, John L. Tymoczko, Lubert Stryer, Biochemisty, 7^th Edition, 2012

 

Το... Αλφάβητο των Βιταμινών

Οι βιταμίνες είναι οργανικές ενώσεις, απαραίτητες για τη σωστή λειτουργία του οργανισμού και για την καταπολέμηση διαφόρων ασθενειών. Όμως, ο ανθρώπινος οργανισμός δεν μπορεί να τις συνθέσει, γι' αυτό και η λήψη τους γίνεται από τις διάφορες τροφές που τις περιέχουν. Δρουν ακόμη και όταν βρίσκονται σε πολύ μικρές ποσότητες, ενώ δεν έχουν θερμιδική αξία. Η δράση τους έγκειται στην ρύθμιση του μεταβολισμού και των ενεργειακών μετατροπών που συμβαίνουν στον οργανισμό.

Μια ιστορική αναδρομή...

Η Δημοσίευση του William Flettcher

Ήταν το 1905, όταν o Άγγλος επιστήμονας William Fletcher πραγματοποιούσε μια έρευνα πάνω στην ασθένεια Beri-Beri. Στη διάρκεια της έρευνας συνειδητοποίησε πως αν συγκεκριμένοι παράγοντες (οι γνωστές μας σήμερα βιταμίνες) αφαιρούνταν από ένα τρόφιμο, αυξανόταν η πιθανότητα εμφάνισης της ασθένειας. Συγκεκριμένα, παρατήρησε πως η κατανάλωση άγριου ρυζιού εμπόδιζε την εμφάνιση της ασθένειας, ενώ η κατανάλωση κοινού (αποφλοιωμένου) ρυζιού δεν είχε κάποια επίδραση. Κατέληξε, λοιπόν, στο συμπέρασμα πως ο φλοιός του ρυζιού περιείχε κάποια ειδική θρεπτική ουσία.

Αργότερα, το 1912, o Πολωνός επιστήμονας Casimir Funk απομόνωσε ποσότητα της παραπάνω θρεπτικής ουσίας από τον φλοιό του ρυζιού , την οποία και ονόμασε Βιταμίνη (Vitamin). Το όνομα προήλθε από τη Λατινική λέξη "vita" που σημαίνει ζωή και "amine", μιας και επρόκειτο για μια οργανική ένωση της κατηγορίας των αμινών. Όπως, όμως, αποδείχθηκε αργότερα, δεν ανήκαν όλες οι βιταμίνες σε αυτήν την κατηγορία. Για το λόγο αυτό, από την αρχική Αγγλική λέξη Vitamine, αφαιρέθηκε το -e, για να καταλήξει στη μορφή που έχει σήμερα - Vitamin.

Κατηγοριοποίηση Βιταμινών

Οι βιταμίνες κατηγοριοποιούνται σε Λιποδιαλυτές και Υδατοδιαλυτές.

Λιποδιαλυτές: Οι λιποδιαλυτές βιταμίνες εξαρτώνται από τα διατροφικά λιπαρά για την απορρόφηση και μεταφορά τους και αποθηκεύονται στα κύτταρα του λίπους. Κατανέμονται σε 4 ομάδες, Α, D , E και Κ.

Υδατοδιαλυτές: Διαλύονται στο νερό, καθεμιά σε διαφορετικό βαθμό, και είναι απλά μόρια που περιέχουν υδρογόνο, οξυγόνο και άνθρακα ενώ μερικά θείο, άζωτο και κοβάλτιο. Σε αντίθεση με τις λιποδιαλυτές, δεν μπορούν να αποθηκευτούν στο σώμα μας, γι' αυτό και είναι απαραίτητες μικρές καθημερινές δόσεις από αυτές. Πρόκειται για τη Bιταμίνη C και την ομάδα των Βιταμινών Β.

Μέχρι σήμερα είναι γνωστές 13 βιταμίνες. Στον παρακάτω πίνακα παρατίθενται η δράσεις και οι πηγές πρόσληψης για κάθε βιταμίνη.

Vitamin Fun Facts!

H χημική ονομασία της Βιταμίνης C είναι Ασκορβικό Οξύ. Το όνομά της σχετίζεται με το Σκορβούτο, μια ασθένεια που προκαλείται από έλλειψη της βιταμίνης C στον οργανισμό.

Η διατροφική αξία συγκεκριμένων τροφών για τη διατήρηση ενός υγιούς οργανισμού αναγνωρίστηκε πολύ πριν την ανακάλυψη των βιταμινών. Για παράδειγμα, όπως φαίνεται από τον παραπάνω πίνακα, μια τροφή πλούσια σε αρκετές βιταμίνες είναι το συκώτι. Οι Αρχαίοι Αιγύπτιοι γνώριζαν πως δίνοντας συκώτι σε κάποιον που έπασχε από Νυκταλωπία, τον βοηθούσαν να καταπολεμήσει την ασθένεια. Σήμερα, είναι γνωστό πως η ασθένεια αυτή οφείλεται σε έλλειψη Βιταμίνης Α.

Ο λόγος για τον οποίο τα γράμματα στην ονομασία των βιταμινών πάνε από το Ε απευθείας στο Κ, είναι ότι οι βιταμίνες που αντιστοιχούν στα γράμματα F - J είτε αναταξινομήθηκαν με την πάροδο του χρόνου, είτε απορρίφθηκαν, είτε μετονομάστηκαν λόγω της σχέσης τους με τη Bιταμίνη Β. Έτσι, προέκυψε το Σύμπλεγμα Bιταμινών Β.

Παρόλο που οι βιταμίνες είναι απαραίτητες για τη σωστή λειτουργία του οργανισμού, μπορεί να γίνουν τοξικές, αν προσλαμβάνονται σε υπερβολικά μεγάλες ποσότητες. Η τοξικότητα εμφανίζεται συχνότερα εξαιτίας των λιποδιαλυτών βιταμινών, αφού, όπως προαναφέρθηκε, μπορούν να αποθηκεύονται στα κύτταρα του λίπους.

Πηγές:


http://inventors.about.com/library/inventors/bl_vitamins.htm

http://madeupinbritain.uk/Vitamins

http://www.clinchem.org/content/43/4/680.full

http://www.emedicinehealth.com/vitamins_their_functions_and_sources-health/article_em.htm

http://www.imommy.gr/nipia/diatrofi/article/1879/bitamines-h-amyna-toy-organismoy/

http://healthyeating.sfgate.com/fatsoluble-vitamins-regarded-toxic-9748.html

https://en.wikipedia.org/wiki/Vitamin

Τα Οξέα μέσα στο Σώμα μας

Στο άκουσμα της λέξης «οξύ» στο μυαλό των περισσότερων έρχονται ουσίες δραστικές και διαβρωτικές που έχουν την ­­­ικανότητα να προξενήσουν βλάβες στο σώμα μας σε περίπτωση που έρθουμε σε επαφή με αυτές και είναι επικίνδυνες γενικότερα για την υγεία μας. Γι’ αυτό, άλλωστε, όσοι χρησιμοποιούν οξέα στα διάφορα εργαστήρια είναι εξοπλισμένοι με ειδικά γυαλιά, ρόμπες, γάντια και άλλα αντίστοιχα εργαλεία. Κι όμως, δεν είναι πάντα έτσι! Μέσα στο σώμα μας υπάρχει μία ποικιλία όξινων ουσιών που είναι απαραίτητες για την επιβίωσή μας. Συνδέονται με την πέψη, την παραγωγή ορμονών και πρωτεϊνών, την παραγωγή ενέργειας, ακόμα και με το γενετικό μας υλικό!

Υδροχλωρικό Οξύ (HCl)

 Το Υδροχλωρικό Οξύ παράγεται από κύτταρα στο εσωτερικό του στομάχου και, όντας ισχυρώς διαβρωτικό, αποτελεί μικρό ποσοστό του Γαστρικού Υγρού, το οποίο περιλαμβάνει κυρίως Χλωρίδιο του Καλίου (KCl) και Χλωρίδιο του Νατρίου (NaCl). Η παραγωγή του Γαστρικού Υγρού ξεκινά με την εισαγωγή της τροφής στο στομάχι και δημιουργεί ένα αρκετά όξινο περιβάλλον (με pH 1.5-3.5), χάρη στο προαναφερθέν οξύ. Με τον τρόπο αυτό, το φαγητό καθίσταται έτοιμο για πέψη, καθώς διαλύεται σε μικρότερα κομμάτια, ενώ παράλληλα σηματοδοτείται η παραγωγή κατάλληλων ενζύμων που θα βοηθήσουν περαιτέρω τη διαδικασία της πέψης. Επιπλέον, το ισχυρό Υδροχλωρικό Οξύ προστατεύει το σώμα από αρρώστιες που είναι δυνατό να προκληθούν από παθογόνους μικροοργανισμούς που μπορεί να βρίσκονται στις διάφορες τροφές σκοτώνοντάς τους.

Γαλακτικό Οξύ (2-υδροξυπροπανικό Οξύ) 

Κατά τη διάρκεια έντονης σωματικής άσκησης (κυρίως με βάρη) η ποσότητα του Οξυγόνου που χρησιμοποιούν οι μύες για την παραγωγή ενέργειας σταδιακά μειώνεται και κάποια στιγμή παύει να είναι αρκετή. Το γεγονός αυτό ωθεί τα μυϊκά κύτταρα να παράγουν Γαλακτικό Οξύ ως πηγή καυσίμου για τα μιτοχόνδρια με μία διαδικασία που ονομάζεται Αναερόβια Γλυκόλυση. Καθώς τα μιτοχόνδρια εξαντλούν το διαθέσιμο απόθεμα του Γαλακτικού Οξέος, παράγεται ενέργεια η οποία χρησιμοποιείται από τους μύες προκειμένου αυτοί να είναι σε θέση να ανταπεξέλθουν στην άσκηση. 

DNA (Δεοξυριβονουκλεϊκό Οξύ)

 Το Δεοξυριβονουκλεϊκό Οξύ (κοινώς DNA) είναι το μόριο που περιλαμβάνει σχεδόν όλες τις γενετικές πληροφορίες που είναι απαραίτητες για την ανάπτυξη, τη λειτουργία και την αναπαραγωγή όλων στων ζωντανών οργανισμών αλλά και πολλών ιών. Οι πληροφορίες αυτές βρίσκονται σε συγκεκριμένες περιοχές του γενετικού υλικού, οι οποίες ονομάζονται Γονίδια. Η συσπείρωση του Γενετικού Υλικού δημιουργεί δομές που ονομάζονται

Χρωμοσώματα. Χάρη σ’ αυτά, οι γενετικές πληροφορίες περνούν στους απογόνους, καθιστώντας έτσι το DNA ακρογωνιαίο λίθο για την επιβίωση του είδους μας.

RNA (Ριβονουκλεϊκό Οξύ)

To RNA συμβάλει στη «Μετάφραση» του γενετικού κώδικα που παρέχεται από το DNA σε πρωτεϊνικά προϊόντα απαραίτητα για τη διατήρηση της ζωής. Επίσης, το RNA προστατεύει το DNA από τυχόν βλάβες. Αποτρέπει το DNA να βγει από τον πυρήνα του κυττάρου παίζοντας το ρόλο του Αγγελιαφόρου μεταφέροντας γενετικές πληροφορίες από τον πυρήνα σε άλλα κυτταρικά οργανίδια.

Αμινοξέα 

Τα Αμινοξέα αποτελούν τη δομική μονάδα των πρωτεϊνών. Συνοπτικά, οι πρωτεΐνες είναι βιολογικά μακρομόρια που συμβάλουν στον έλεγχο των διαδικασιών που λαμβάνουν χώρα στα κύτταρα και επιταχύνουν χημικές αντιδράσεις στο σώμα. Οι τελευταίες είναι γνωστές και ως Ένζυμα. Τα Αμινοξέα που είναι απαραίτητα για τη σύνθεση πρωτεϊνών στον ανθρώπινο οργανισμό είναι 20. Τα 10 από αυτά παράγονται από τον οργανισμό, ενώ τα υπόλοιπα τα λαμβάνουμε με το φαγητό. (Πίνακας με τα 20 αμινοξέα εδώ) 

Λιπαρά Οξέα 

Τα Λιπαρά Οξέα αποτελούν το κύριο δομικό συστατικό των κυτταρικών μεμβρανών, οι οποίες διαχωρίζουν το κύτταρο από το περιβάλλον του. Άλλα δομικά συστατικά των μεμβρανών αυτών είναι διάφορες πρωτεΐνες και χοληστερόλη. Λιπαρά Οξέα χρειάζονται, επίσης, για την παραγωγή ορμονών και πρωτεϊνών. Μεγάλη προσοχή πρέπει να δίνεται στις πηγές από τις οποίες λαμβάνουμε τα απαραίτητα για τον οργανισμό μας λιπαρά οξέα. Μία δίαιτα πλούσια σε μονοακόρεστα και πολυακόρεστα λιπαρά προλαμβάνει πληθώρα ασθενειών, ενώ trans και κορεσμένα λιπαρά πρέπει να 

Ψηφιακή Αναπαράσταση της Κυτταρικής Μεμβράνης.
 Με σιέλ απεικονίζονται τα Φωσφολιπίδια, Λιπαρά Οξέα
που αποτελούν δομικά συστατικά της μεμβράνης.

αποφεύγονται. Πηγές των «καλών λιπαρών» αποτελούν τα λιπαρά ψάρια, οι ξηροί καρποί και το ελαιόλαδο, ενώ καλό θα ήταν να αποφεύγονται επεξεργασμένες τροφές – «βόμβες κακών λιπαρών» όπως τηγανητά φαγητά, μπισκότα, κράκερς και τσιπς.

Οι Ορμόνες της Ευτυχίας :)

Πόσες φορές δεν αισθανθήκατε ευφορία αφού γελάσατε με τους φίλους σας μέχρι δακρύων, ικανοποίηση αφού ολοκληρώσατε ένα πρόγραμμα γυμναστικής, τρυφερότητα μετά από μια ζεστή αγκαλιά; Σίγουρα, αρκετές. Σε τι οφείλουμε την καλή διάθεση, το χαμόγελο, το αίσθημα του θριάμβου, τη χαρά, τον έρωτα; Τα όσα αισθανόμαστε οφείλονται κυρίως σε ορμόνες που παράγει ο ανθρώπινος οργανισμός και, φυσικά, η χαρά δεν θα μπορούσε να μείνει απ ‘έξω!

Γενικά, οι ορμόνες είναι χημικές ουσίες που παράγονται στον ανθρώπινο οργανισμό και μαζί με το νευρικό σύστημα ρυθμίζουν τις λειτουργίες του όπως ο μεταβολισμός, η εμφάνιση, η συμπεριφορά και τα συναισθήματα. Οι κύριες ορμόνες που ελέγχουν τα θετικά συναισθήματα είναι τέσσερις με την καθεμιά να είναι υπεύθυνη για ένα διαφορετικό συναίσθημα, για ένα διαφορετικό λόγο να χαμογελάσουμε.

Ενδορφίνες οι Αναλγητικές

 

Πρόκειται για τα φυσικά αναλγητικά του ανθρώπινου οργανισμού που παράλληλα έχουν αγχολυτική δράση και μας απαλλάσσουν από το στρες και την κατάθλιψη.

Η παραγωγή τους κλιμακώνεται στη διάρκεια της αναερόβιας σωματικής άσκησης, αφού η άσκηση δρα ως μια μορφή φυσιολογικού σωματικού στρες. Αυτός είναι και ο λόγος που πολλοί δρομείς, αφού διανύσουν μία μεγάλη απόσταση, αισθάνονται μία ιδιαίτερη ευφορία, ένα αίσθημα που στα Αγγλικά αποκαλείται «runner’s high». Ενδορφίνες παράγονται, επιπλέον, με το γέλιο.

Σεροτονίνη η Ευφραντική

Η ορμόνη που μας καθιστά καλοδιάθετους, πρόθυμους και κοινωνικούς. Μας απαλλάσσει από τον εκνευρισμό και προλαμβάνει την κατάθλιψη.

Η παραγωγή της πυροδοτείται από την ανάκληση όμορφων αναμνήσεων, αλλά και με την εστίαση σε πράγματα για τα οποία είμαστε ευγνώμονες. Επίσης, ενώ οι Ενδορφίνες παράγονται κατά την αναερόβια άσκηση, η Σεροτονίνη παράγεται στη διάρκεια αερόβιων ασκήσεων και εξακολουθεί να υπάρχει στον οργανισμό για κάποιο χρονικό διάστημα και μετά το πέρας αυτών. Ένας τελευταίος παράγοντας που συμβάλει στην αύξηση της παραπάνω ορμόνης… Η έκθεση στον Ήλιο! Είκοσι λεπτά μόνο τη μέρα στο φως του Ήλιου και το σώμα μας απορροφά την απαραίτητη UV (υπεριώδη) ακτινοβολία που του είναι απαραίτητη για τη σύνθεση της Βιταμίνης D που οδηγεί στην παραγωγή Σεροτονίνης. Αυτός είναι και ο λόγος που μια βόλτα σε μια ηλιόλουστη μέρα μπορεί να μας φτιάξει το κέφι!

Ντοπαμίνη η Κινητήρια

Η Ντοπαμίνη παράγεται στον ανθρώπινο οργανισμό όταν προσπαθούμε να πετύχουμε ένα στόχο που έχουμε θέσει. Δρα ως κινητήρια δύναμη για σκληρή δουλειά και αφοσίωση, ενώ ευθύνεται και για το αίσθημα του θριάμβου και της ικανοποίησης που νιώθουμε όταν τελικά πετυχαίνουμε αυτό που θέλουμε. Επιπλέον, μας κρατά σε επαγρύπνηση και αυξάνει την ικανότητα προσοχής και συγκέντρωσης.

Για το λόγο αυτό, προκειμένου να μένουν υψηλά τα επίπεδα της συγκεκριμένης ορμόνης, είναι καλό να θέτουμε μικρούς, κατακτήσιμους στόχους στη διάρκεια της εβδομάδας ή του μήνα. Επίσης, η Ντοπαμίνη παράγεται μαζί με τη Σεροτονίνη και τις Ενδορφίνες κατά της διάρκεια της σωματικής άσκησης. Τι καλύτερος συνδυασμός, λοιπόν, από το να θέσεις ένα στόχο που αφορά τη σωματική σου υγεία;

Οκυτωκίνη η Αγαπητική

Η ορμόνη της Αγάπης! Πιο συγκεκριμένα, συνδέεται άμεσα με τα συναισθήματα του έρωτα, της συντροφικότητας, της εγγύτητας και της εμπιστοσύνης κυρίως μεταξύ των συντρόφων, αλλά και μεταξύ μητέρας και παιδιού.

Τα μεγαλύτερα ποσοστά Οκυτωκίνης παράγονται στη διάρκεια της σεξουαλικής δραστηριότητας, της σωματικής επαφής, του τοκετού, της λοχείας και του θηλασμού. Αξίζει σε αυτό το σημείο να σημειωθεί πως η λέξη Οκυτωκίνη αποτελεί συνδυασμό των λέξεων «ωκύς» και «τόκος» που σημαίνει «γρήγορος τοκετός». Επιπλέον, τα επίπεδα της Οκυτωκίνης αυξάνονται με μια αγκαλιά, αλλά και με την παραλαβή ενός δώρου! Αγκαλιάστε λοιπόν φίλους, συγγενείς ή το άλλο σας μισό και εκφράστε τις ευχές σας σε γιορτές με ένα συμβολικό δωράκι για τη δημιουργία υγιών και δυνατών διαπροσωπικών σχέσεων.

Τελικά, πρέπει να είμαστε ευγνώμονες για τις ορμόνες αυτές, αφού γίνεται αντιληπτό πως δεν υπάρχουν μόνιμα μέσα στον οργανισμό μας, αλλά η παραγωγή και αύξησή τους εξαρτάται από πληθώρα παραγόντων. Όταν, όμως, κυκλοφορούν στο αίμα μας, μας κυριεύουν με θετικά συναισθήματα, χαμόγελο και αισιοδοξία.

Η αύξηση του Μυϊκού Όγκου... Θέμα Κληρονομικότητας!

Πολλοί από εμάς φροντίζουμε την εξωτερική μας εμφάνιση και στοχεύουμε στο να δείχνουμε δυνατοί και μυώδεις (κυρίως οι άντρες) αλλά και να αισθανόμαστε καλύτερα. Αναμφισβήτητα, οι μύες και η σωματική δύναμη είναι κάτι που προκαλεί θαυμασμό και πολλοί καταφεύγουν σε προγράμματα εκγύμνασης, αλλά και διατροφής για να πετύχουν τα παραπάνω πολυπόθητα γνωρίσματα. Πολλοί όμως, όσο και αν προσπαθούν, δεν επιτυγχάνουν το ιδανικό στα μάτια τους σώμα. Μήπως, λοιπόν, η σμίλευση και η αύξηση του όγκου των μυών είναι κάτι εκτός του δικού μας ελέγχου;

Κι όμως, ναι. Ο Μυϊκός Όγκος που μπορεί να επιτευχθεί διαφέρει από άτομο σε άτομο και τον κύριο ρόλο στο γεγονός αυτό παίζουν τα γονίδια. Η αύξηση του όγκου των μυών ελέγχεται κυρίως από μία πρωτεΐνη που ονομάζεται Μυοστατίνη, η οποία καθορίζει το πόσο θα μεγαλώσει ένα μυς και τα επίπεδά της στον οργανισμό ποικίλουν από άνθρωπο σε άνθρωπο. Όταν, λοιπόν, ένα μυς φτάσει τον οριακό όγκο που καθορίζεται από την παραπάνω πρωτεΐνη, αυτή αποτρέπει περαιτέρω αύξηση. Αντιθέτως, η μείωση ή η απουσία αυτής καθιστά τον μυ ικανό να μεγαλώνει ανεξέλεγκτα.

Η δόμηση της Μυοστατίνης ελέγχεται από ένα γονίδιο (δηλαδή μια συγκεκριμένη αλληλουχία DNA) που ονομάζεται Αυξητικός Παράγοντας Διαφοροποίησης 8 (Growth Differentiation Factor 8 / GDF-8)

Χαρακτηριστικό παράδειγμα για το πόσο μεγάλο ρόλο παίζει η πρωτεΐνη αυτή στην αύξηση του Μυϊκού Όγκου αποτελεί ένα είδος βοοειδών, τα Βελγικά Μπλε Βοοειδή από τα οποία λείπει το γονίδιο GDF-8 και συνεπώς δεν μπορούν να συνθέσουν τη Μυοστατίνη. Τα βοοειδή αυτά έχουν 2-3 φορές περισσότερη Μυϊκή Μάζα από τις κανονικές αγελάδες, γεγονός που δεν οφείλεται ούτε σε άσκηση, ούτε σε ειδική διατροφή, παρά μόνο στην έλλειψη Μυοστατίνης

Τα ευρήματα αυτά έχουν βοηθήσει τους επιστήμονες να εξηγήσουν γιατί άλλοι «χτίζουν» όγκο πιο εύκολα από άλλους. Επίσης, είναι γεγονός πως διάσημοι bodybuilders έχουν μειωμένα επίπεδα Μυοστατίνης ή ακόμη και παντελή έλλειψη αυτής. Επομένως, η επιτυχία τους οφείλεται περισσότερο στην κληρονομικότητα, παρά στις σκληρές προπονήσεις και την κατανάλωση ουσιών. Αριστερά, ο Arnold Schwarzenegger στην εφηβεία, φαίνεται φυσικά μυώδης.

Κάποτε ίσως φτιαχτούν χάπια που μειώνουν την παραγωγή Μυοστατίνης. Το γεγονός αυτό θα βοηθούσε ανθρώπους με μυϊκή δυστροφία, αθλητές ακόμη και μεγάλους σε ηλικία ανθρώπους με έλλειψη μυϊκού ιστού αλλά, όπως σε πολλές περιπτώσεις χαπιών, πολλοί ίσως οδηγούνταν σε κατάχρησή τους. Πάντως, είτε έχεις χαμηλά είτε υψηλά επίπεδα Μυοστατίνης είναι τα κατάλληλα για τη σωστή λειτουργία του οργανισμού και του μεταβολισμού σου. Να θυμάσαι να τρως υγιεινά και να ασκείσαι. Έτσι, θα καταφέρεις να φτάσεις το δικό σου σημείο ιδανικής φυσικής ανάπτυξης!

Αντιοξειδωτικά και Ελεύθερες Ρίζες: Τι είναι και πώς δρουν;

Στην καθημερινή μας ζωή, γίνεται συχνότατα λόγος για τις Αντιοξειδωτικές Ουσίες και το πόσο ωφέλιμες είναι αυτές για την υγεία μας. Πώς όμως δρουν, τι καταπολεμούν και πού βρίσκονται;

Η Οξείδωση και οι Ελεύθερες Ρίζες

Από την ετυμολογία της λέξης και μόνο (πρόθεση αντί + οξείδωση) μπορούμε να αντιληφθούμε πως οι ουσίες αυτές εναντιώνονται στο μηχανισμό της Οξείδωσης. Η διαδικασία αυτή λαμβάνει χώρα σε οργανίδια του κυττάρου που ονομάζονται Μιτοχόνδρια στη διάρκεια του κυτταρικού μεταβολισμού - δηλαδή στη διάρκεια της μετατροπής της τροφής σε ενέργεια. Και εδώ συναντάμε το εξής παράδοξο: Ενώ το Οξυγόνο είναι μείζονος σημασίας για το πέρας της παραπάνω διαδικασίας και, συνεπώς, για την ίδια τη ζωή είναι και αυτό που μας «καταστρέφει»! Παραπροϊόντα της παραπάνω διαδικασίας αποτελούν οι Ελεύθερες Ρίζες. Οι Ελεύθερες Ρίζες είναι μόρια που διαθέτουν ένα ασύζευκτο ηλεκτρόνιο. Επειδή, λοιπόν, τα ηλεκτρόνια έχουν την τάση να βρίσκονται σε ζεύγη στις διάφορες χημικές οντότητες, αποσπούν ηλεκτρόνια από γειτονικά μόρια, καθιστώντας τα και αυτά ελεύθερες ρίζες. Με τον τρόπο αυτό, ενεργοποιείται μια καταστρεπτική αλυσίδα αντιδράσεων που προκαλεί βλάβη σε ζωτικής σημασίας κυτταρικές δομές (πρωτεΐνες, κυτταρική μεμβράνη, DNA).

Παράγοντες που αυξάνουν την συγκέντρωση Ελεύθερων Ριζών

· Η κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων θερμίδων

· Οι ανθυγιεινές τροφές

· Η έκθεση του οργανισμού σε συντηρητικά τροφίμων και μολυσματικούς περιβαλλοντικούς παράγοντες (π.χ. καπνός τσιγάρου, ρύποι που μολύνουν την ατμόσφαιρα)

· Η αυξημένη παραγωγή στεροειδών (π.χ. σε καταστάσεις στρες – όπως η έντονη σωματική δραστηριότητα -, εφηβεία, διαταραχές εμμήνου ρύσεως)

· Η αυξημένη κατανάλωση αλκοόλ

· Η έκθεση σε υπεριώδη ή ιονίζουσα ακτινοβολία

Τα Αντιοξειδωτικά

Στον οργανισμό μας παράγονται κάθε μέρα περίπου 1 τρισεκατομμύριο Ελεύθερες Ρίζες. Φυσικά, δεν δρουν ανεξέλεγκτα, αφού ο οργανισμός μας είναι εφοδιασμένος με αντιοξειδωτικά συστήματα, όπως ένζυμα (πρωτεΐνες), τα οποία «μπλοκάρουν» τη διαδικασία της Οξείδωσης, παρέχοντας ηλεκτρόνια στις Ελεύθερες Ρίζες. Αν και τα αντιοξειδωτικά δεν μπορούν να απαλλάξουν εντελώς το σώμα μας από τις ελεύθερες ρίζες, μπορούν να επιβραδύνουν ή να ελαχιστοποιήσουν τις βλάβες που προκλήθηκαν. Με την πάροδο, όμως, του χρόνου, η παραγωγή αντιοξειδωτικών ουσιών από τον οργανισμό μειώνεται, με αποτέλεσμα την πρόκληση ανεπανόρθωτων βλαβών στις διάφορες βιολογικές δομές και, συνεπώς, τη γήρανση, αλλά και την πρόκληση πληθώρας εκφυλιστικών παθήσεων, όπως τα καρδιαγγειακά νοσήματα, ο διαβήτης, ο καρκίνος, η νόσος Alzheimer, η σκλήρυνση κατά πλάκας. Προκειμένου, λοιπόν, να ενισχύσουμε τη δράση τον παραγόμενων από τον οργανισμό μας αντιοξειδωτικών, μπορούμε να τα παραλάβουμε και μέσω της διατροφής μας.

Τροφές πλούσιες σε Αντιοξειδωτικά

· Φρούτα (κυρίως σύκα, ρόδι, φράουλες, σταφύλια, πορτοκάλια, κεράσια, δαμάσκηνα, βατόμουρα)

· Λαχανικά (κυρίως αγκινάρες, κόκκινο λάχανο, κοκκινωπές πατάτες)

· Ξηροί Καρποί (κυρίως καρύδια, φουντούκια, πεκάν)

· Μπαχαρικά (κυρίως κανέλα, ρίγανη, γαρύφαλλο, μοσχοκάρυδο, δυόσμος, θυμάρι)

· Ροφήματα όπως πράσινο τσάι, καφές, κόκκινο κρασί

Η διαδικασία της Οξείδωσης και η γήρανση του οργανισμού είναι γεγονότα που δεν μπορούμε να αποφύγουμε. Μπορούμε, όμως, να τα «καθυστερήσουμε» σε κάποιο βαθμό με την αποφυγή, όσο γίνεται, των παραγόντων που επιτείνουν την παραγωγή των Ελεύθερων Ριζών και κυρίως ακολουθώντας μία ισορροποημένη διατροφή, η οποία περιλαμβάνει πληθώρα αντιοξειδωτικών ουσιών.